Józef Mrozowicki (1913–1940)

---

Życiorys

Józef Mrozowicki przyszedł na świat 9 października 1913 roku w Korabnikach. Był on najmłodszym synem Adama Kazimierza, ziemianina oraz Zofii Janiny z Żelskich z Husiatyna. Wskutek tragicznych okoliczności, po śmierci swojego ojca w I wojnie światowej w 1914 roku, matka zdecydowała się sprzedać majątek, co zmusiło Józefa do częstych przeprowadzek.

W okresie swojego dzieciństwa mieszkał w Poznaniu, gdzie kształcił się w Gimnazjum Św. Łazarza. Następnie spędzał czas w Zakopanem, Żywcu oraz we Lwowie, gdzie uczęszczał do Ojców Zmartwychwstańców. Ostatecznie zakończył edukację w Toruniu, gdzie uzyskał maturę w 1934 roku w klasie humanistycznej w Gimnazjum Akademickim (VI Gimnazjum Kopernika). W tym czasie nawiązał współpracę z „Strażą Przednią”, organizacją promującą wychowanie patriotyczne, której założycielem był Adam Skwarczyński, mentor Mrozowickiego.

Józef był również redaktorem naczelnym młodzieżowego czasopisma „Nasze Prace”, które znajdowało się w kręgu „Straży Przedniej”. Na początku 1932 roku współpracował z czasopismem „Kuźnia Młodych”, gdzie zdobył uznanie jako laureat konkursu na kontynuację powieści „Nieznanym szlakiem”. Był autorem licznych artykułów dotyczących zagadnień polityczno-społecznych oraz współczesnej literatury polskiej. Od roku 1933 sprawował rolę redaktora tego pisma.

W 1934 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, kładąc nacisk na filologię polską, a jednocześnie angażując się w działalność redakcyjną i publicystyczną. W latach 1935-1936 pełnił funkcję naczelnym redaktorem „Kuźni Młodych”, gdzie blisko współpracował z przyszłymi przedstawicielami elity intelektualnej, takimi jak Jan Twardowski, Kazimierz Brandys, Jan Kott, Wojciech Żukrowski, Tadeusz Hołuj, Gustaw Herling-Grudziński, Stefan Kisielewski, Ryszard Matuszewski, oraz Zygmunt Kałużyński.

W 1937 roku objął stanowisko sekretarza redakcji tygodnika „Zaczyn”, związanym z sanacyjną prawicą, dążącym do wpływania na politykę państwową. Działalność jego była również związana z Legionem Młodych, gdzie 15 maja 1938 roku na Kongresie w Krakowie został wybrany na komendanta głównego legionu. Po rozłamie w organizacji z 1936 roku, pozostałe grupy przyłączyły się do Obozu Zjednoczenia Narodowego, jednak pod jego przewodnictwem wkrótce podjęto decyzję o zjednoczeniu Legionu Młodych z Związkiem Polskiej Młodzieży Demokratycznej RP.

Na przełomie 1938 roku, po utworzeniu Legionu Młodzieży Polskiej, został jego pierwszym prezesem. Brał także udział w organizacji konspiracyjnej „Związek Trzynastego Maja”. W marcu 1938 roku uczestniczył w I Kongresie Polaków w Niemczech w Berlinie. Jego działania zostały docenione przez premiera Sławoja Składkowskiego, który odznaczył go Srebrnym Krzyżem Zasługi 10 listopada 1938 roku.

W trakcie września 1939 roku, jako redaktor w Polskim Radiu, tworzył odezwy oraz komunikaty dotyczące mobilizacji i obrony Warszawy. Odmówił ewakuacji, zgłaszając się na ochotnika do obrony stolicy, gdzie brał udział w walkach na Ochocie. 8 października tego samego roku, wraz z Lechem Sadowskim oraz innymi działaczami, powołał tajną organizację wojskową, która następnie przyjęła nazwę P.O.W. oraz nawiązała kontakt z Służbą Zwycięstwu Polski.

Po aresztowaniu swojego poprzednika, Mrozowicki przejął dowództwo batalionu. W marcu 1940 roku został aresztowany przez Gestapo w swoim mieszkaniu. Został poddany przesłuchaniom i osadzony na Pawiaku do czerwca. Nocą z 20 na 21 czerwca został zamordowany przez Niemców w Palmirach. Przez zaufanego strażnika więziennego wysłał dwa listy do rodziny. W pierwszym liście pisał z dumą: „a jednak wytrzymałem”, a w drugim żegnał się, stwierdzając, „że nie żałuje niczego, z tego co zdziałał”.

W dniu 5 sierpnia 1939 roku poślubił Annę Diakonow, działaczkę Legionu Młodych, a po wojnie wdowała kontynuowała działalność w Armii Krajowej, także jako sanitariuszka podczas Powstania Warszawskiego. Po zakończeniu wojny wyszła za mąż za starszego brata Mrozowickiego, który był kapitanem żeglugi wielkiej.

---

Oceń: Józef Mrozowicki (1913–1940)

---