Maria Zofia Łyczko, znana również pod pseudonimem „Szara”, to postać, która ma wiele do zaoferowania społecznościom, z którymi była związana. Urodziła się 14 sierpnia 1923 roku w Skawinie, a swoje życie zakończyła 22 czerwca 2004 roku w Krakowie.
Była pedagogiem, co zakorzeniło jej pasję do nauczania i inspirowania młodych ludzi. W czasie II wojny światowej pełniła rolę sierżanta podchorążego Armii Krajowej, co świadczy o jej odwadze i zaangażowaniu w walkę o wolność.
Dodatkowo, Maria Łyczko była aktywną instruktorką harcerską, osiągając stopień harcmistrzyni. Jest twórczynią „Nieprzetartego Szlaku”, programu harcerskiego skierowanego do dzieci i młodzieży, który pomógł wielu młodym ludziom w rozwoju osobistym i społecznym.
Dzieciństwo
Maria Łyczko, z domu Birnbaum, przyszła na świat w Skawinie jako córka Mariana, który był inżynierem dróg wodnych, oraz Zofii z Kozłowskich. Jej narodziny miały miejsce w rodzinie, gdzie szczególną wagę przykładano do edukacji i wartości rodzinnych.
W dzieciństwie Maria miała czterech braci: Zygmunta, który zmarł w 1999 roku,Wacława, który odszedł w 1989 roku, oraz Bronisława, podharcmistrza, który zginął w 1939 roku. Dodatkowo, miała brata bliźniaka, Henryka, który niestety zmarł w niemowlęctwie.
Maria Łyczko rozpoczęła swoją edukację w szkole powszechnej, którą ukończyła w Krakowie, a następnie kontynuowała naukę w Gimnazjum imienia Świętej Rodziny, mieszczącym się przy ulicy Pędzichów. Tam zdobyła wiedzę, która z pewnością miała wpływ na jej późniejsze życie.
Harcerstwo
W 1936 roku Maria Łyczko dołączyła do Związku Harcerstwa Polskiego, zasilając 3 Krakowską Drużynę Harcerek noszącą imię R. Traugutta. W trakcie II wojny światowej wstąpiła do organizacji ZWZ, przyjmując w tym czasie pseudonim „Szara”. Pełniła ważną rolę łączniczki w zgrupowaniu „Żelbet”, transportując broń oraz amunicję do punktów kontaktowych. Po zrealizowaniu szkolenia w konspiracyjnej szkole podchorążych uzyskała stopień sierżanta podchorążego. Już w 1939 roku miała zaszczyt założyć podziemną drużynę harcerską, która kontynuowała tradycje jej rodzimej 3 KDH. W konspiracji ukończyła także kurs dla drużynowych harcerskich, a jej drużyna aktywnie angażowała się w pomoc dla więźniów obozu koncentracyjnego Gross Rosen oraz na rzecz sierocińca RGO przy Placu Biskupim.
Po zakończeniu wojny, ze względu na swoje doświadczenie i omawiające wpływ na młodzież, Maria Łyczko podjęła pracę jako wychowawczyni w przedszkolu. Wkrótce po wyzwoleniu ujawniła swoją drużynę, co sprawiło, że stała się ona jedną z pierwszych drużyn harcerskich działających w Krakowie po wojnie. W 1947 roku została awansowana na stopień podharcmistrzyni i prowadziła drużynę aż do 1949 roku, a także przez krótki czas pełniła funkcje hufcowej I Hufca Harcerek „Oleandry” oraz kierownika Wydziału Służby Dziecku Komendy Chorągwi. W październiku 1957 roku, po reaktywowaniu ZHP, powróciła do aktywnej działalności w tej organizacji, zostając zastępcą hufcowego Hufca Kraków-Zwierzyniec, a następnie zastępcą kierownika oraz kierownikiem Wydziału Kształcenia Komendy Krakowskiej Chorągwi ZHP. W dniu 10 września 1957 roku uzyskała stopień harcmistrzyni, prowadząc kursy instruktorskie oraz komenderując wieloma szkoleniami podharcmistrzowskimi i drużynowymi.
Nieprzetarty Szlak
W 1958 roku Maria zorganizowała w Rabce kurs dla nauczycieli i wychowawców z sanatoriów oraz prewentoriów dla dzieci. Inicjatywa ta była wspólnym działaniem Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, Głównej Kwatery ZHP oraz Ministerstwa Oświaty. Głównym celem kursu było zaznajomienie uczestników z metodami pracy harcerskiej oraz zachęcenie ich do podjęcia działalności w tych placówkach. Obok kursu, w 1959 roku, uczestnicy utworzyli przy Głównej Kwaterze ZHP drużynę „Nieprzetartego Szlaku”.
Począwszy od roku 1959, drużyna kierowana przez Marię Łyczko zarządzała Referatem Drużyn przy Zakładach Specjalnych w Komendzie Krakowskiej Chorągwi Harcerstwa w Krakowie, a od 1961 roku, po jego utworzeniu, także Sztabem „Nieprzetartego Szlaku” Głównej Kwatery ZHP z siedzibą w Krakowie. W tym samym roku kolejny kurs zgromadził pracowników zakładów dla dzieci upośledzonych umysłowo, głuchych, niewidomych oraz społecznie nieprzystosowanych. Druhna Maria Łyczko również uczestniczyła w III Zjeździe ZHP, gdzie wygłosiła przemówienie, prezentując działalność drużyn „Nieprzetartego Szlaku”, postulującatem o przyjmowanie dzieci z niepełnosprawnościami do drużyn. W latach 1964-1968 była członkiem Rady Naczelnej ZHP, a w 1967 roku uzyskała stopień harcmistrza Polski Ludowej. W 1972 roku Sztab „NS” został przekształcony w Wydział Głównej Kwatery, który kontynuował swoją działalność w Krakowie.
Działalnością „Nieprzetartego Szlaku” drużyny Łyczko kierowała przez 29 lat, co miało znaczący wpływ na rozwój tego działania harcerskiego w różnych zakładach specjalnych. Przygotowała 64 kursy dla instruktorów zatrudnionych w tej specjalności. Na początku lat osiemdziesiątych, w okresie największego rozkwitu, w Polsce istniało około 2,4 tysiąca takich drużyn, gromadzących łącznie ponad 50 tysięcy harcerzy i zuchów, a sama działalność była szeroko uznawana za istotny zarówno pod względem wychowawczym, jak i terapeutycznym.
W 1986 roku, kiedy Wydział przeniesiono do Warszawy, druhna Łyczko przeszła na emeryturę. Uczestniczyła w XVII Zjeździe ZHP w 1989 roku, w latach 1990–1993 pełniąc rolę wiceprzewodniczącej ZHP oraz ponownie członka Rady Naczelnej ZHP. W roku 1998 miała miejsce Jubileuszowa Konferencja z okazji 40-lecia „Nieprzetartego Szlaku”, na której była szczególnym gościem honorowym. We wrześniu 2003 roku została owacyjnie przyjęta w Warszawie na uroczystościach 45-lecia „Nieprzetartego Szlaku”, a w listopadzie tegoż roku, z okazji 80. rocznicy urodzin, otrzymała Medal „Za Zasługi dla Krakowskiej Chorągwi ZHP”.
Odznaczenia
Maria Łyczko była osobą, która zdobyła wiele prestiżowych odznaczeń w trakcie swojego życia. Wśród nich znajduje się Krzyż Oficerski oraz Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznane w latach 1979 oraz 1964. Kolejnymi wyróżnieniami, które otrzymała, są Medal Komisji Edukacji Narodowej oraz Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami. W 1991 roku uhonorowano ją również Medalem Wojska oraz Krzyżem Armii Krajowej.
Wśród innych zaszczytów, które zdobyła, warto wymienić Złoty Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”, przyznany w 1981 roku z Rozetą-Mieczami, a także Złoty Medal Towarzystwa do Walki z Kalectwem, który otrzymała w 1985 roku. Zyskała również tytuł „Twórca Polskiej Rehabilitacji” w 1996 roku. W 2000 roku otrzymała Odznakę „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”, a w 1965 roku Odznakę „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”.
Warto także podkreślić, iż była Kawalerem Orderu Uśmiechu (1971) oraz laureatką nagrody im. dr H. Dworakowskiej (1986) i tytułu „Harcerskiego Nowatora” (1984).
Maria Łyczko zmarła 22 czerwca 2004 roku w Krakowie. Jej ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Salwatorskim, gdzie została pochowana 28 czerwca 2004 roku, w kwaterze I-3-11.
Przypisy
- GROBONET 2.6 – wyszukiwarka osób pochowanych – Cmentarz parafialny Kraków Salwator [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 22.11.2021 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Wojciech Łańcucki | Czesław Droździewicz | Henryk PachońskiOceń: Maria Łyczko